Yıldırım bulut ile yer arasındaki elektrik yüklerin hızlı deşarj olma olayıdır. Yıldırımın, buluttaki buz kristallerinin bir birlerine sürterek oluşturduğu elektriksel yüklerin bulutla ile yer arasında yüksek potansiyel farkın oluşması sonucu havanın bu enerji karşısında delinmesi ile oluşur.
http://tr.blitzortung.org/live_lightning_maps.php internet adresinde dünyamızda meydana gelen gerçek zamanlı yıldırımları izleyebiliriz.
Yere yıldırım çakması: Bulutla yer arasında bir veya daha fazla darbeden oluşan atmosfer kaynaklı elektrik boşalması.
Aşağıya çakma: Buluttan yere, aşağı yönde bir kılavuzun başlattığı yıldırım çakması.
Yukarıya çakma: Topraklanmış bir yapıdan buluta doğru yukarı yönde bir kılavuzun başlattığı yıldırım çakması.
Düşme noktası: Yıldırımın yere veya çıkıntı yapan bir nesneye (yapı, LPS, hizmet tesisatı, ağaç, vb) düştüğü nokta. Bir yıldırım çakmasının birden fazla düşme noktası olabilir.
Yıldırım akımı i: Düşme noktasında akan akım.
Tepe değeri, I: Yıldırım akımının en yüksek değeri.
Çakma süresi, T: Düşme noktasında yıldırım akımının aktığı süre.
Yıldırım elektromanyetik darbesi, LEMP: Yıldırım akımının elektromanyetik etkisi. Bu, iletilen ani darbe akımlarını ve yayılan darbe elektromanyetik alan etkilerini içerir.
Yıldırım eşpotansiyel kuşağı: Yıldırım akımının sebep olduğu potansiyel farklarını azaltmak üzere, ayrı metal parçaların doğrudan iletken irtibatlar veya şok dalgası korunma cihazları üzerinden LPS’ye bağlanması.
Yıldırım Nasıl Zararlar Verir?
Yıldırım aşağıya çakma, yukarıya çakma, düşme noktası, yıldırım akımı, tepe değeri, çakma süresi, yıldırımın elektromanyetik darbe değerlerine göre düştüğü yapıya, içindeki insanlara ve eşyalara zarar verir; arızalar ve hasarlar oluşturur. Bu hasar ve arızalar yapıdan ziyade çevresine de yayılabilir.
– L1: İnsan hayatının kaybı,
– L2: Kamu hizmetlerinin kaybı,
– L3: Kültürel mirasın kaybı,
– L4: Ekonomik değerlerin kaybı (yapı ve içeriği ile faaliyet kaybı).
Elektronik Devrelerde oluşan yüksek pik voltajları ile geri dönülmeyecek arızalar; bilgisayar ve sunuculara bağlı olan hizmetlerin, internetin çökmesi…
Alçak gerilim havai hattı üzerinde izolatörlerin hasar görmesi, kablo hattında yalıtımın delinmesi, hat teçhizatının ve transformatörlerin arızalanması, elektriğin kesilmesi…
Elektrik Hattının fiziki hasar görmesi, ekranların ve iletkenlerin erimesi, kablo ve teçhizat yalıtımının bozulması ile hizmetin hemen kesilmesine yol açan ana arızalar….
Gaz Borularında, Metal olmayan flanş contalarının delinmesinin yangına ve/veya patlamaya yol açması.
Yıldırımdan Nasıl Korunabiliriz?
Fiziksel hasarlara karşı yapıların korunması için temel ve en etkili tedbirin, yıldırımdan korunma sistemi (Lightning Protection System – LPS) olduğu kabul edilmektedir. Yıldırımdan korunma sistemi, genellikle iç ve dış yıldırımdan korunma sisteminden oluşmaktadır.
Yıldırımdan koruma deyince akla gelen ilk sistem paratoner sistemidir. Fakat Tek Başına Yapılan Paratoner sistemleri koruma yerine tam tersi yıldırımları üzerine çeken ve zarar riskini artıran bir uygulamadır.
Dış LPS
Hava sonlandırma sistemleri – Yapıya yıldırım çakmasını yakalamak ile
İniş iletken sistemi – Yıldırım akımını güvenli bir şekilde toprağa iletmek ile
Toprak sonlandırma sistemi – Yıldırım akımını toprak içinde dağıtmak ile
Bileşenler – Bakır, Sıcak Galvanizli Çelik, Paslanmaz Çelik, Aleminyum ve Kurşun malzemeleri ortamlara ve toprağa göre yatkınlığı ile
Malzeme ve Boyutlar – Kullanıcak malzemelerin en, boy ve boyutlarının doğru seçim metedoloji ile
İç LPS
Yıldırım eş potansiyel kuşaklaması – Koruma yapısının içerisindeki metallerin yıldırım akış yönüne doğru iletkenliğinden daha iyi bir akış noktası oluşturmak ile
Dış LPS’nin elektriksel yalıtımı – Dış LPS üzerinden geçen akımın olası kaçak noktalardan kaçamasını önleyerek Yıldırımdan korunmak üzere yapılar oluşturur, tebbirler alırız.
Doğru Yıldırım Koruması Nasıl Yapılır?
S1: Yapıya yıldırım düşmesi,
S2: Yapının yakınına yıldırım düşmesi,
S3: Yapıya bağlı hizmet tesisatlarına yıldırım düşmesi,
S4: Yapıya bağlı hizmet tesisatlarının yakınına yıldırım düşmesi.
sistematiğinde doğru teknik ve sınıfların belirlenerek planlanması ile
İzoleli Dış Yıldırımlık Sistemleri
Koruma Açısı Oluşturma Metodu
Gergi Teli Metodu
Mesh Metodu
İsFang Yıldırım Yakalama Sistemleri
Faraday Kafesi Sistemi
İzoleli İletken ile tasarlanan Yıldırımdan Korunma Sistemleri’ni kullanarak yapılır.
Bu Konuda Ne Gibi Standartlar Vardır?
TS EN 62305-1 Yıldırımdan Korunma
TS EN 62305-2 Yıldırımdan korunma Risk yönetimi
TS EN 62305-3 Yıldırımdan korunma üzerine Yapılarda fiziksel hasar ve hayati tehlike
TS EN 62305-4 Yıldırımdan korunma üzerine Yapılardaki elektrik ve Elektronik sistemler
IEC 62305-2 Risk yönetimi
IEC 62305-3 Birinci grup bir yapı içindeki ölüm ve fiziki hasar tehlikesini azaltma kapsamı
IEC 62305-4 ikinci grup bir yapı içindeki ölüm ve fiziki hasar tehlikesini azaltma kapsamı
IEC 62305-5 üçüncü grup bir yapı içindeki ölüm ve fiziki hasar tehlikesini azaltma kapsamı
TS HD 60364-5-534:2016 Alçak gerilim elektrik tesisleri için koruma
Biz Ne Yapıyoruz?
Çevrimiçi
ⓒ2025 Enerji Bilimi. Tüm hakları saklıdır.